kunstenaar in de klas:
Over de lessen

Is kijken kunst? – En wanneer is kijken kunst? – Als een fotograaf op het knopje drukt wordt het dan kunst? – Of is de wijze waarop hij kijkt belangrijker?

We kijken allemaal vanuit een bepaald perceptie naar de wereld, maar niet altijd zijn we ons daarvan bewust. Als we een boom zien, bergen we deze op in het laatje boom, vaak kennen we de soort niet, noch de leeftijd, laat staan dat we een karakter toekennen aan de boom. Wat zie je als je nog nooit eerder een boom gezien zou hebben? Wat zou het kunnen zijn?

De insteek van mijn lessen is om de kinderen vanuit de houding van de kunstenaar de wereld te laten ontdekken: hoe kijk ik – hoe kan ik spelen met wat er is – en wat doet het met me? Door deze onderzoekende houding, worden ze bewust van hun eigenheid en leren ze buiten de gebaande paden te treden. Want in deze snel veranderende wereld wordt een open en lerende houding steeds belangrijker.

Vaak beginnen mijn lessen met filmmateriaal, waarin bekende en minder bekende kunstenaars aan het werk zijn. Het geeft de leerlingen – inzicht in het maakproces – het biedt onverwachte invalshoeken en maakt de fantasie bij de kinderen los – en biedt een bredere kijk op de kunstwereld.

Vervolgens gaan de leerlingen zelf aan de slag. In mijn lessen gebruik ik het liefst zo eenvoudig mogelijke materialen en eenvoudige technieken, zodat we kunnen focussen op het verhaal en eigenheid. Want elk verhaal en elk kind is anders en speciaal!

De lessen

• De  lessen zijn ‘enkele’ lessen van ongeveer een uur en kunnen gekoppeld worden tot een lessenreeks.
  
• De lessen hebben een filosofische, procesmatige invalshoek.
  
• De kinderen krijgen een schetsboekje waarin ze schrijvend en tekenend over hun ontdekkingen, als ware een ‘logboek’ over de lessen maken.
  
• geschikt voor middenbouw/ bovenbouw.

Lesdoelen

• Inzicht krijgen in het creatief proces
  
• Buiten de gebaande paden denken
  
• Aanleren van een onderzoekende houding
  
• Anders durven zijn
  
• Elkaar aanvullen, inspireren en ondersteunen
  
• Bewustwording van het eigen handelen, zelfreflectie, onafhankelijkheid

Voorbeelden lesonderwerpen

• Kijken als een kunstenaar
• Maken en weer weggooien
• Experimenteren
• Wanneer wordt het kunst?
• Wat gum ik uit?
• Wat is het waard?
• Wie ben jij, wie ben ik?

Leerkrachten over de lessen:

Met de groepen 5 hebbe wij de lessen “Kunstenaar in de klas” gevolgd. De lessenserie bestond uit verschillende aspecten: kijken, experimenteren, tekenen, creatief denken en kunst.

Tijdens de eerste les vonden de kinderen het raar dat de les niet om het product ging, maar om het proces. Tijdens de overige lessen hoorde je de kinderen er niet meer over en waren ze alleen maar geconcentreerd bezig met de opdrachten. De kinderen waren enthousiast en betrokken. Er waren ook kinderen die zeiden: “Yes, het is dinsdag de kunstenaar komt!”.

De kinderen hebben ook veel dingen geleerd, die anders niet aan bod waren gekomen. En de kinderen kijken nu op een andere manier naar materialen, objecten, gebruiksvoorwerpen en naar kunst. Dat heeft de kinderen nog wel even bezig gehouden, de laatste weken voor de zomervakantie.

Maarten is een rustige man, die goed en duidelijk uitlegt. Hij gaat in op wat de kinderen zeggen en ze hebben inbreng in de lessen, maar hij houdt het doel van de les goed voor ogen. Daarnaast laat hij de kinderen in hun waarden. Pas aan het einde van de lessenserie liet hij zijn eigen werk zien in plaats van aan het begin, dat vond ik heel sterk van hem. De kinderen vonden het leuk om naar zijn kunst te kijken en hadden toen zelf de link gelegd tussen de lessen en zijn manier van werken.

Het contact met Maarten heb ik als prettig ervaren. Hij was flexibel tijdens het bespreken van de data en als er toch iets tussendoor kwam, dan was dat te regelen. Hij mailde mij van te voren welke materialen/ gebruiksvoorwerpen de kinderen nodig hadden, zodat ik dat kon klaarleggen. Zelf nam hij de materialen mee die niet voorhanden waren.

Het was een hele leuke, creatieve, verrassende en leerzame lessenserie, die ik zelf nooit bedacht had!

De Biënkorf, Amsterdam

Maarten verbindt kunst en filosofie met elkaar en bereikt daarmee veel met kinderen. Door open het gesprek aan te gaan over vragen als ‘wat is een reis?’, triggerde hij hun creativiteit. Wat ik zelf, als leerkracht, meeneem is dat de je weinig materialen nodig hebt om een creatief proces op gang te brengen, en om het eindresultaat steeds meer los te laten.

Maarten bereidde zijn lessen goed voor, en stuurde de lesvoorbereidingen steeds naar de leerkrachten, en hij staat open voor feedback. Ook de kunst die Maarten zelf maakt sprak de kinderen erg aan, en inspireerde ze zelfs om onderzoek te doen naar Maarten Brinkman, de kunstenaar

OBS De Klim, Lunetten

Het filmmateriaal is heel goed. Het is vaak anders dan waar kinderen normaal naar kijken en het boeit ze enorm. Je ziet enthousiasme, verbazing, verwondering. Heel mooi.
Tijdens alle lessen is de rustige houding en vriendelijke, relaxte toon van Maarten heel prettig. Hij heeft een fijne uitwerking op de groep. Kinderen doen graag met hem mee.
De lessen zijn voornamelijk op plat vlak. Er wordt echt getekend. Maar dan wel in alle mogelijke vormen en op allerlei manieren. Vooral ver uit de comfortzone van het gemiddelde kind. Dat is heel verfrissend! Ook soms heel lastig voor ze.
Maarten geeft de kinderen het gevoel dat alles kan, mag en goed is. In ieder geval dat er geen ‘fout’ is.

Monique van Ark
Leerkracht
1e Montessorrischool, De wielewaal, Amsterdam



Wat een feest! De Lessen van de kunstenaar in de klas, Maarten Brinkman.
Ik zag iets gebeuren bij de kinderen. Wat een betrokkenheid. Veel vragen werden gesteld. Ongemerkt werd er druk gefilosofeerd. Ik ben er van overtuigd dat onze kinderen nu anders de wereld om zich heen bekijken.

Ine Hilbrands
vakleerkracht beeldende vorming
cultuur coördinator
Huizingaschool, Amsterdam

Leservaring

Diverse basisscholen in en rondom Amsterdam

Basisschool de Klim, Lunetten  • artist in residence

Volksuniversiteit, Amsterdam • volwassenen •  modeltekenen

MK24, Amsterdam • kinderen • tekenlessen